Yel Değirmeni

Yel değirmeni, enerji üretmek için rüzgar gücünden faydalanarak çalışan büyük pervaneli çarklı makina. Çok eski zamanlardan beri yeldeğirmenleri, buğday öğütmek ve su pompalamak gibi işler için mekanik güç elde etmekte kullanılmıştır. Hollanda'da bulunan yeldeğirmenleri, karayı denizden ayırmak için su pompalamakla görevlidir. Yeldeğirmenleri gelişen ülkelerde hala önemli güç kaynakları olmalarına rağmen endüstri bakımından gelişmiş ülkelerde az rolleri vardır. Elektrik enerji kaynağı olarak kullanılan ilk yeldeğirmeni 1890'da Danimarka'da yapılmıştı. Bu tarihten sonra rüzgarla çalışan değirmenler küçük ev ve çiftliklere elektrik sağlamak için kullanılmışlardır.



Rüzgar enerjisi kaynakları

Fosil yakıtlarının aksine rüzgarlar yenilenebilir enerji kaynaklarıdırlar. Yel değirmeninin model ve çalışması rüzgarın hızına, yönüne ve yüksekliğine bağlıdır. Rüzgarın ortalama saatteki hızı 29-40 km olan yerler yel değirmenleri için uygun yerlerdir. Saatte 8 km hızı olan hafif rüzgarlar ise yel değirmenini çalıştıramazlar. Güçlü rüzgarlar ve fırtınalar ise yel değirmeni çalışırken hasara uğratabilirler.

Yeldeğirmenleri genel olarak rüzgarla dönen bazı parçalardan meydana gelmişlerdir. Başlıca iki çeşidi vardır. Bunlar; yatay eksenli ve dikey eksenli yeldeğirmenleridir.

Yeldeğirmeni gücü ve kullanışlılığı

Bir yeldeğirmenini döndüren rüzgarın gücü hızının küpü, yeldeğirmenini döndüren pervane çapının karesi ve havanın yoğunluğu ile doğru orantılıdır. Küçük çaptaki rüzgar güç sistemleri, elektrik ve mekanik güç sağlamak bakımından ekonomik önem taşırlar.

6 kilowattlık bir rüzgar jeneratörü ortalama rüzgar hızı 16 km (saatte) olduğu kabul edilirse ayda 325 kWh elektrik üretebilir. Bu da modern bir orta halli evin bütün elektrik ihtiyaçlarını karşılamaya yeter. Böyle bir sistem kurulduğunda rüzgar olmadığı zamanlarda elektrik rüzgar enerjisinin kimyasal enerji olarak depolandığı akümülatörlerden sağlanır.

Büyük çaptaki yeldeğirmenleri birçok avantajları olduğu için çok tutulurlar. Herhangi bir kirletme yapmazlar, çalışırken fazla gürültü çıkarmazlar ve yakıta ihtiyaçları yoktur. Bu sebeplerden dolayı bu cins büyük sistemli yel değirmenleri Hollanda ve ABD gibi memleketlerde kullanılmaktadır. 1970'li yıllarda yel değirmenleri aracılığıyla elektrik üretimine ilgi arttı. Hala ABD'de kurulan rüzgar çiftliklerinde yedeğirmenleriyle elektrik üretimi yapılmaktadır.

İlk yeldeğirmenlerinin 7. yüzyılda İran'da, daha sonraları Çin'de kullanıldıkları ve sonraları da Avrupa'ya yayıldıkları eldeki belgelerden anlaşılmaktadır.