Hidrometre



Hidrometre, bir sıvının yoğunluğunu ölçen alet. Hidrometre, bir tarafı ağırlaştırılmış ve diğer tarafında ölçeklenmiş bir boru bulunan bir cam küreden ibârettir. Kullanılırken yoğunluğu ölçülecek sıvının içine konulur. Eğer sıvının yoğunluğu büyükse, hidrometre gövdesi dışarı çıkarak yüzer. Gövde üzerine gelen sıvı üst yüzeyinden, sıvının yoğunluğu anlaşılır. Sıvının yoğunluğu arttıkça, hidrometre yukarı çıkarak yüzer. Hidrometrenin gövdesi üzerindeki ölçekten, sıvının yoğunluğu okunur. Ölçeğin aralıkları düzgün değildir. Yüksek yoğunluklara geldikçe ölçek çizgileri sıklaşır.

Kullanılışı

Hidrometreler pekçok amaç için kullanılır. En çok, otomobillerde, kurşunlu akümülatörlerde sülfirik asit çözeltisinin yoğunluğunu ölçmede istifâde edilir. Akümülatör doluyken yoğunluk 1,27 gr/cm³ ve boşken 1,05 gr/cm³ civarında bulunur. Ayrıca otomobillerdeki antifriz çözeltisini kontrol etmek için kullanılır. Kimya endüstrisinde de, sıvı karışımlarındaki yoğunluğu ölçmek veya sıvının bileşenlerini bulmak için faydalanılır. Tıpta ise, idrarın yoğunluğunu ölçmek için kullanılır. Şarabın içindeki şeker miktarını ölçen hidrometre en temel alettir.

Çalışma prensibi

Hidrometre, Arşimed prensibine göre çalışır. Buna göre, bir sıvı içine batırılan bir cisme, sıvı içindeki kısmının hacmine eşit hacimdeki sıvının ağırlığı kadar kaldırma kuvveti etki eder. Buna göre hidrometre, ağırlığına eşit ağırlıktaki sıvıya yerdeğiştirme verinceye kadar batar. Denge durumunda, hidrometrenin ağırlığı, batan kısmının hacmine eşit hacimdeki sıvının ağırlığına eşit olur. Batan kısmın hacmi gövde üzerine konulan bir ölçekle belirlenir. Yoğunluk, kütlenin hacme bölünmesiyle elde edilir.
Hidrometrenin hassaslığı küre hacminin gövde hacmine oranının büyümesi ile artırılır. Hassaslığı arttıkca hidrometrenin kullanıldığı ölçme aralığı da azalır. Bu sebepten farklı yoğunluk bölgelerini ölçmek için farklı hidrometreler kullanılır. Toprakların bünye analizinin yapılmasında hidrometre metodu kullanılmaktadır.