Rüzgar

Rüzgârlar hava kütlelerinin dünya üzerinde, dünyaya göre yaptıkları hareketlerdir. Bu hareketleri sağlayan atmosferik kuvvetler vardır. Hava kütleleri bu kuvvetlerin bileşke etkisiyle kuvvet yönünde yüksek basınçtan alçak basınç merkezlerine doğru hareket ederler. Bu kuvvetler:



Basınç kuvveti
Sürtünme kuvveti
Yerçekimi kuvveti
Coriyolis kuvveti

Merkezcil kuvvetler merkeze çeken veya merkezden uzaklaştıran kuvvetlerdir. Bu kuvvetlerden, Coriyolis kuvveti sadece havaya değil, dünya üstünde hızlı hareket eden her şeye hareket yönünü kuzey yarıkürede sağa, güney yarıkürede sola saptıracak şekilde bir kuvvet uygular. Bu kuvvet, kuzey-güney doğrultusundaki hareketlerde maksimum etkili olurken doğu-batı veya tersi durumdaki hareketlerde etkili değildir. Merkezcil kuvvetler de bir dönü hareketi varsa etkilidir, doğrusal hareketlerde etkili değildir. Yerçekimi kuvvetinin yönü daima dünyanın merkezine doğrudur ve şiddeti kutuplarda ekvatordakinden biraz daha fazladır. Sürtünme kuvveti sürtünmenin olduğu yüzeylerde hareket yönüne zıt yönde bir kuvvet olarak etki eder. Sürtünmenin çok olduğu yer yüzeyinde sürtünme kuvveti fazladır, üst atmosfere çıkıldıkça etkisi giderek azalan bir kuvvettir.

Basınç kuvveti birim yüzeye üstündeki havanın ağırlığının uyguladığı kuvvettir. Havanın ağırlığı çevresinden azsa alçak basınç çoksa yüksek basınç denir. Meteorolojik haritalarda alçak basınç alanı L ile yüksek basınç alanı da H ile gösterilir. Merkezler arasındaki basınç farkları aradaki uzaklığa göre değerlendirilir. Buna basınç gradyan kuvveti denir. Basınç gradyan kuvveti büyüdükçe rüzgar hızı artar.