Jiroskop

Eksenlerinin biri çevresinde dönen ve dönme ekseni değişikliğe uğramadan istenildiği gibi yer değiştirebilen gerece verilen addır.



Jiroskopun tekerleğine rotor adı verilir. Rotorun orta çapı doğrultusunda ve çevresinde koruyucu bir halka vardır. Ayrıca bir de kutupları doğrultusunda çevresini saran halka bulunur.Bunlar jiroskopun kolay kullanılmasını sağlar.Bir ipi, eksen çevresinde sarıp, sonra çekerek jiroskopu döndürebiliriz. Dönmekte olan jiroskop, bir kalem ucuna konulsa bile devrilmeden durabilir. Rotor yavaşlayınca jiroskop yukarı doğru olan durumunu değiştirir fakat devrilmez. Üzerinde durduğu noktanın düşeyinden geçen sanal bir eksen çevresinde yavaşça dönmesini sürdürür. Bu hareket topaçın yalpalamasına benzer. Buna salınım denir. Salınım daima, uygulanan kuvvete dik doğrultuda oluşur. Bu durumda etkiyen kuvvet, yerin merkezine doğru olan yerçekimi kuvvetidir. Jiroskop ağırsa ve hızla dönüyorsa, salınımları yavaş olur.

Jiroskopun kullanıldığı yerlerden biri gemilerdir. Dalgalı denizlerde gemilerin dengede durmasını ve rahat bir yolculuk yapılmasını sağlar. Bundan başka uçaklardaki gösterge tablosunda bir jiroskop tarafından kontrol edilen sanal bir ufuk çizgisi vardır. Bu uçağın eğilme açısını gösterir.