Satranç

Satranç, iki oyuncu tarafından oynanan bir zeka oyunudur. 8 x 8 'lik kare bir tahtada oynanır. Toplam 64 karenin yarısı siyah, yarısı beyaz renklerden oluşur. Taraflar beyaz ve siyah renkli taşları alırlar, her oyuncunun bir seferde bir hamle yapmasıyla oyun gelişir. Oyunun başında beyaz ve siyahların 16 taşı bulunur. Bunlar Şah, vezir, iki kale, iki fil, iki at ve sekiz piyondan oluşur. Oyunun amacı karşı tarafın şahını mat etmektir.Satranç tahtasının başındaki 2 kişinin gerçek savaşı vardır. Profesyonelleştikçe teorik bilgi önem kazanır fakat teorik bilgi ezberden çok anlayışa dayanmalıdır. Çünkü her teorik bilgi yanında seçimleri ve devam yollarını getirir ve her devam yolunda senin ve rakibin yaptığı hamlelerle şekillenir. yani teorik bilgi ve ezber görüldüğü kadar da önemli değildir satrançta. amacı olan her hamle doğru olmaya aday hamledir. mühim olan bu amaç doğrultusunda satrançta önemli olan 3 unsuru göz önüne getirmektir :



pozisyonel üstünlük
tempo
materyal üstünlük.

bu üç kavram üzerindeki dengeler oyunun gidişatını belirler. Satranç boş bir tuvale iki ressamın sırayla şekil çizmesi gibidir ve eğer iki taraftan biri oyunu bırakmazsa son hamleyi yapan kazanır.Satrançta iki oyuncuda birer hamle yapınca oynanabilecek 400 farklı hamle vardır. İkinci hamlelerden sonra bu sayı 71.852'ye , üçüncü hamlelerden sonra 9 000 000’ un üstüne çıkar. Bu da evrende bilinen elektronların sayısından fazla, farklı ve yinelenmeyen 40 hamlelik oyunlar oynanabilir demektir .

Garry Kasparov 19 yaşındayken, dünyanın en güçlü ikinci oyuncusu kabul ediliyordu.

Dünyanın en genç büyük ustası olma başarısını 12.5 yaşında Sergej Karjakin elde etmiştir.

Oxford 1845 yılında satranç kulübünü kuran ilk üniversitedir

Koyu ve açık renklere sahip ilk satranç tahtası 11. yüzyılda Avrupa’da ortaya çıkmıştır

1974 yılında Stockholm ilk bilgisayar satranç şampiyonasına ev sahipliği yaptı. Yarışmayı Sovyet programı kaissa kazandı

Napoleon öldüğünde kalbinin çıkartılıp bir satranç masası içine yerleştirilmesini vasiyet etmiştir.
Satranç 6. yüzyılda Hindular tarafından oynanmaya başlanmış, oradan dünyaya yayılmıştır.

Oyunun amacı rakip şahı mat etmektir. Bunun anlamı rakip şahın bulunduğu karenin tehdit altında bulunması ve tehdit altında olmayan bir kareye kaçış hamlesinin olmamasıdır. Eğer bir oyuncunun şahının bulunduğu kare tehdit altında olmadığı halde bu oyuncunun legal hamlesi kalan tek taşı şahı ise ve de şahının tehdit altında olmayan bir kareye yapabileceği bir hamlesi yoksa oyun pat olur, yani berabere biter. Ayrıca oyun herhangi bir anda oyunculardan birinin yenilgiyi kabul etmesi veya bir oyuncunun beraberlik teklif etmesi ve diğerinin de bunu kabul etmesiyle de sona erebilir. Oyun sırasında taşları avantajlı yerlere yerleştirerek rakibin hareketini kısıtlamak ve rakibin taşlarını almak yoluyla gücünü azaltmak esastır. Her taş, kurallara göre ulaşabileceği bir karedeki rakip taşın bulunduğu kareye yerleşerek, yerinden ettiği taşı oyun dışı bırakma gücüne sahiptir, buna taş almak denir. Alınan taş oyuna bir daha geri dönemez ancak bulunduğu hattın son karesine varan bir piyon, oyun haricinde bulunsun bulunmasın, arzu edilen başka bir taşla değiştirilebilir.

Taşların Hareketi

Şah
Boş olduğu takdirde hemen bitişiğindeki karelere gidebilir, tek hamlede daha uzak karelere gidemez.

Vezir
Boş olan karelere hem dikey hem çapraz hareket edebilir. Kale ve filin hareketlerinin birleşimi şeklinde hareket eder.

Fil
Önünde bir engel bulunmadıkça çaprazlarda hareket eder. Fillerin biri daima beyaz, diğeri daima siyah karelerde hareket eder.

Kale
Yatay veya dikey bir hat üzerinde başka bir taşın olduğu kareye kadar serbestçe hareket edebilir. Kale, bulunduğu hattın üzerinde hareket yönünde rakibe ait ilk taşı almak potansiyeline de sahiptir.

At
Herhangi bir yönde 2 kare ve buna dik yönlerden birinde bir kare ilerler. İlerlerken geçtiği karelerin dolu olmasından etkilenmez. Hareketini bitirdiği karede rakip taş varsa bu taşı alır.

Piyon
Piyonlar önlerinde taş bulunmadıkça, ileriye doğru ve düz olarak ilerlerler. Piyonlar açılışta (ilk hamlelerinde) isterlerse iki kare ilerleyebilirler. Piyonlar ileriye doğru tek kare çapraz olarak diğer taşları alabilirler. Sekizinci sıraya ulaşan piyonlar oyuncunun istediği herhangi bir taşa (Şah hariç) terfi ederler. Bu taş genellikle en güçlü taş olan Vezir olur.

Rok Yapmak
Şah ve Kaleyle yapılan 2 hamlenin oluşumundan oluşan tek bir harekettir. Oyunda en fazla bir defa yapılabilir. Arada başka hiç bir taş yoksa ve şah ile kale hiç oynamamışlarsa ve şah tehdit altında değilse, Rok yapmak için Şah Kaleye doğru iki hamle atar. Aynı hamlenin devamı olarak, Kale Şahın üzerinden atlar ve yanına yerleştirilir.

Satranç Notasyonu

Satrançta genel olarak cebirsel notasyon kullanılmaktadır. Satranç tahtasında düşey sütunlarda birer harf (a, b, c, d, e, f, g, h) ve yatay sütunlara birer sayı (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 ) konulur. Böylece her kare bir harf ve bir de sayı ile belirlenmiş olur. Örneğin, sol alt kare a1, sağ üst kare de h8 ile belirtilir.
Ayrıca taşları ve hamleleri yazmak için şu kısaltmalar kullanılır:

Taşlar
Ş - Şah
V - Vezir
K - Kale
A - At
F - Fil

Hamleler
0-0 - Küçük Rok
0-0-0 - Büyük Rok
x - Taş Alma
+ - Şah
++ veya # - Mat
= - Terfi

Yorumlar
! - Kuvvetli Hamle
!! - Çok kuvvetli Hamle
? - Zayıf Hamle
?? - Büyük Hata
?! - Şüpheli Hamle
!? - İlginç Hamle
- Zorunlu Hamle