Amfitiyatro

Amfitiyatro, eski Roma'da arena olarak adlandırılan büyük bir düzlük ile çevresinde daire ya da elips biçiminde yükselen tribünler. Arena, kanlı gösterilerin sergilendiği alanlardır. Vahşi hayvanlar birbirlerini parçalar, insanlar birbirleriyle ya da vahşi hayvanlarla kıyasıya dövüşürlerdi. Genellikle ölümle sonuçlanan bu acımasız dövüşlerin, büyük bir izleyici kitlesi vardı. Arena ayrıca suyla doldurularak çeşitli gösteriler yapılırdı.

Latince olan arena sözcüğü kumluk anlamına gelir. Çünkü bu alanlar, dövüş sırasında akan kanları kolaylıkla dibe sızdırması için kumlarla kaplı olurdu. Tribünlerin altında karanlık odalar, gladyatörler için barakalar, zindanlar, vahşi hayvanlar için kafesler bulunurdu. Arena, parmaklıklarla çevrili olurdu. Arenada dövüşen kişilere gladyatör denirdi. Gladyatörlerin çoğu suçlular ya da köleler arasından yetişirdi. Dövüşler gladyatörlerden birinin, bazen her ikisinin ölümüyle sonuçlanırdı.

İlk amfitiyatroların dayanıksız tahta yapılar olduğu bilinmektedir. İ.Ö 80'lerde Pompei'de taşlarla yapılan amfitiyatro, bilinen en eski amfitiyatrodur. Roma'daki Flavius Amfitiyatrosu, amfitiyatroların en ünlüsüdür. Daha sonra Colosseum olarak adlandırılan bu amfitiyatronun eski kaynaklarda yaklaşık 80 bin izleyici aldığı belirtilir. Ama günümüz ölçümleri ancak 50 bin kişi olabileceğini göstermiştir. Günümüze ulaşan öbür en ünlü amfitiyatrolar İtalya'da Verona, Pompei ve Puteoli'deki (bugünkü Pozzuoli); Hırvatistan’da İstriya'nın merkezi Pula'daki; Fransa'da Nîmes ve Arles'daki amfitiyatrolardır.

Verona'daki Eski Roma amfitiyatrosunda günümüzde açık hava operaları sahnelenir. Türkiye’deki Aspendos ve Efes’teki amfitiyatrolarda da çeşitli gösteriler ve konserler düzenlenmektedir. Günümüzde spor gösterilerinin yapıldığı stadyumlar bir tür amfitiyatrodur.