Bağlama

Bağlama, Türk Halk Müziğinde yaygın telli bir sazdır. Yörelere ve boyutlarına göre değişik isimlerle tanınmaktadır: kopuz, cura, saz, çöğür, dombra, ikitelli, tanbura, v.b. Kullanılan tekniğe göre mızrap veya parmaklar ile çalınır. Parmaklarla çalma tekniği şelpe ve dövme adlarını taşıyor. Genellikle altta iki çelik ile bir sırma bam, ortada iki çelik ve üstte bir çelik ile bir sırma bam teli olmak üzere toplam 7 tellidir.

Bağlama ailesi
Bağlama, kullanım amaçlarına göre farklı tür ve boylarda çalınmakta. Günümüzde genellikle aşağıdaki türlerle tanınmaktadır:
Cura (en küçük boyda olanıdır)
Çöğür (kısa kol bağlama)
Tanbura (uzun kol bağlama)
Divan sazı (büyük boy bağlama)
Meydan sazı (en büyük boy bağlama,nesli tükenmek üzere)

Bağlama düzenleri (Akortlar)
Halk müziğinde çoğunlukla karşılaştığmız düzenler: (Parantez içinde üst, orta ve alt tellerin çekilmesi gereken sesler)
Bağlama düzeni (La, Sol, Re)
Bozuk düzen, Kara düzen (Sol, Re, La)
Misket düzeni (Fa#, Re, La)
Müstezat (Fa, Re, La)

Bağlama Metodları

Sazın Tutuluş Şekli:
Sazın kolu baş parmakla işaret parmağı arasındaki çukura tam oturtulur. Sazın çanak kısmı sağ karın boşluğuna konur. Ve sağ elin o kısmı üzerine konur. Bilek, göğüs eşiği hizasında mızrap aşağı yukarı vurulur.

Mızrap sağ elin baş parmağı ile işaret parmağı arasında düz bir şekilde tutulur.

Türkülerin Çalınış Şekli
Bütün derslerde her ses adının altında mutlaka vuruş şekli vardır. Bu tellere vurulur, yani sazın göğüs kısmına üst tellerden başlayarak alt tellere indirilmesi. Önümüze gelen bir vuruşlu sazımızın altında 2 noktayı bir vuruşta çalmamız icap ediyor.Sağ elimizle bir tek vuruş vuracağız. Sol parmağımızla iki notayı birden çalmamız icap ediyor. NOT boş tele vuracağız, bağlama işaretlerine göre: (LA) vuruşuna parmağımızı basmadan vuracağız. Bu yazıda adı geçen notalar sazın yukarı perdelerinden çalınır. Sazın üst perdelerinde (LA) notası baştadır.

Bu şekilde gördüğünüz usûl türünün adı iki dörtlüktür. Yazılışı şöyle (2/4) iki hareketinde dört şeyi vermesi olasıdır. İnişi bütün tellerle bir iniş alt tellere geldiğinde hemen bilek iki defa alt telleri titreterek ve aniden üst tellerin sona kadar seri bir şekilde çekilmesiyle yapılır. Bu hareket çok seri olacaktır.

Notaların Portredeki Yeri

Nota okumak için en önemli olan unsur göz hafızasıdır, gözün dizek (porte) üzerini çok iyi tanıması gerekir.

Daha açıkçası porte üzerindeki 1’inci çizgi (Mİ) 2’nci çizgi (SOL) 3’üncü çizgi (Sİ) 4’üncü çizgi (RE) 5’inci çizgi (FA) dır. Çizginin ara boşlukları 1’inci aralık (FA) 2’nci aralık (LA) 3’üncü aralık (DO) 4’üncü aralık (Mİ) dir.

Daha çabuk öğrenmeniz için elimizde görünen 5 parmağımız 4 tane arası var oda bir porte olmuş oluyor. O halde notaları beş parmağımıza ve parmak aralarına yazarsanız daha çabuk ezberlemiş olursunuz.