Sonar

Suda yayılan ses dalgaları aracılığıyla denizaltıları bulmak için geliştirilmiş bir aygıttır. Bugün ise, batık gemilerin ve balık sürülerinin saptanmasında, bir geminin altındaki suyun derinliğinin ölçülmesinde, gemilerin yönetiminde ve araştırmalarda kullanılmaktadır. İnsan kulağının algılama sınırları içinde ya da çok daha yüksek bir frekansta bir ses vuruşu çoğunlukla, geminin alt tarafındaki bir yuvaya yerleştirilmiş bir transdüktör aracılığıyla su içine gönderilir. Ses vuruşu, deniz dibine ya da bir batığa çarpana kadar suda ilerler ve çarptıktan sonra geri yansır. Yankı gemideki başka bir transdüktörle saptanır ve vuruşun gidiş geliş süresi ölçülür. Sesin sudaki hızı, sıcaklıkla değişmekle birlikte, yaklaşık 1460m/sn. dir ve havadaki hızın 4 katıdır.

Zaman aralığı dolayısıyla menzil, yansıyan ses vuruşu yakalandığında yanan neon lambası bir döner diskle ölçülebilir. Disk, neon lambasını uzaklığa göre derecelenmiş yuvarlak ve sabit bir ölçek boyunca taşıyarak, değişmeyen bir hızla döner. Vuru gönderildiğinde, neon lambası üstte sıfır çizgisi üzerindedir. Yankı sondası 180 m’lik bir menzile ayarlanırsa, neon lambası tam bir daire çizer. Gönderilen sinyal derinliğin iki katı uzaklık aştığı için, bu noktada ölçek 90m.yi gösterir. Bazı aygıtlar, yankıyı döner bir iğne aracılığıyla, elektriğe duyarlı şerit üzerine kalıcı biçimde kaydeder. Başka aygıtlarda TV ekranına benzeyen bir katot ışını tüpü ekranı vardır.

Donanma araştırma sonarı çok daha güçlü ve karmaşıktır.Ses vuruları, megafonda olduğu gibi, mekanik kornalar aracılığıyla dar bir oluk içinden geçirilerek yoğunlaştırılır. Geminin alt bölümüne bir çizgi boyunca yerleştirilen bir dizi transdüktör aracılığıyla da sinyal üretebilir. Her transdüktörün bütün yönlere sinyal göndermesine karşın, değişik transdüktörlerden yayılan sinyaller birbirlerini yok eder ya da güçlendirirler. Belli bir yöndeki karışım yapıcıdır; sinyaller birbirleriyle toplanarak o yöne güçlü sinyal demeti yayarlar. Öteki yönlerde, sinyaller birbirini yok eder ve böylece bu yönlerde az enerji yayımlanmış olur.